قوانین، مقررات و تسهیلات به شرکتها در مناطق آزاد ترکیه

قوانین، مقررات و تسهیلات به شرکتها در مناطق آزاد ترکیه گفتگوی رضا حسنی مدیر عامل ترکیه پرتال با ارگنه کن کوجوک مدیر منطقه آزاد استانبول در این گفتگو درباره راه اندازی کسب و کار در ترکیه، حوزه استارتاپ ها، داشتن شریک خارجی صحبت شده است. اگر به دنبال سرمایه گذاری در ترکیه هستید این گفتگو را از دست ندهید

میهمان برنامه:

آقای ارگنه کن کوجوک  مدیر منطقه آزاد آتاتورک در استانبول است . این منطقه آزاد در  نزدیکی فرودگاه آتاتورک واقع شده است. ایشون مدیر یک شرکت هستند که از سال 1996 با سرمایه ای بالغ بر 70 میلیون دلار منطقه آزاد که قبلا به نام آتاتورک بوده و الان به نام ایهتیساس سروتوری است. در واقع زمین خالی بوده است و آن را ساختن و دارای سوله ها و تجهیزات لازم می باشد. با دولت قراردادی دارند که این منطقه آزاد را مدیریت کنند. تقریبا 24 سال است که مشغول فعالیت هستند. سرمایه گذاری بزرگی انجام دادند. در حال حاضر اسم منطقه آتاتورک به خاطر اینکه مشوق های سرمایه گذاری ها به سمت شرکتهای استارتاپی و دانش بنیان رفته به این نام تغییر پیدا کرده است. و با توجه به موقعیت جغرافیایی  که نزدیک فرودگاه قرار دارد شرکت هایی که آنجا هستند بیشتر دانش بنیان و در حوزه استارتاپ هستند.

 راه اندازی کسب و کار در ترکیه چگونه است؟

هر کسی که به اینجا بیاد دلیل بر موفقیت نیست اول باید مهاجرت کنید و زبان ترکی مسلط باشید. همچنین با فرهنگ و شرایط کاری و قوانین کارکردن در ترکیه کاملا آشنا شوید و بعد تصمیم بگیرید که آیا کسب و کاری راه اندازی کنید یا نه کارمند باشید.

منطق و قانون مناطق آزاد و حمایت دولت از مناطق آزاد به صورتی است که  دولت از شرکت هایی حمایت میکند که صادرات میکنند. در این منطقه آزاد از قبل یک سری شرکت ها بودند که در زمینه دانش بنیان نبودند بیشتر شرکت های تولیدی بودند. این شرکت ها چون از قبل مجوز داشتند هنوز فعالیت میکنند. یک سری شرکت ها هم در حوزه ی دانش بنیان هستند که شرط حمایت از آنها این است که در سال یک میلیون دلارصادرات هم نرم افزار هم خدمات داشته باشند. اگر این اتفاق بیافتد دولت تا 75هزار دلار اجاره به آنها کمک میکند. و به ده نفر در بحث هزینه نیروی انسانی آنها کمک میکند. در مورد 75هزار دلار هم به این صورت است که شما شروع به فعالیت میکنید و اجاره را پرداخت میکنید وقتی به حد صادرات یک میلیون دلاری رسیدید یکسری کمیته های بازرسی هست که با مدرک و مستندات اگر تایید شد بعد دولت اجاره های بعدی را به مبلغ 75 هزار دلار پرداخت میکند.

آیا شرکت هایی که میتوانند به مناطق آزاد بیایند باید موضوع خاصی دارند و در حوزه ی صرفا استارتاپ ها باشند؟

مهم نیست که موضوع آنها چی باشد مهم این است که محصولشان هایتک باشد و محصولاتشان صادر شود. بشدت از شرکت هایی که محصولاتشان صادر میشود حمایت میشود.

در حوزه ی هایتک بخصوص مخابرات بعضی از محصول ها خدمات است آیا این شرکت ها میتوانند در مناطق آزاد فعالیت کنند یا صرفا باید یک محصول فیزیکی داشته باشند؟

تعریف خدمات و محصول در سیستم تجاری ترکیه مقداری متفاوت شده است و کاملا بررسی میشود. بعضی شرکت ها مثل ترکسل که کاملا خدماتی هستند ولی گاهی خدمات آنها یک محصول است به همین علت تعریف محصول اینجا تغییر میکند. مثلا یک شرکت اینجا هست که در واقع یکسری از کارهایش در خارج از ترکیه انجام میدهد ولی تحت کپی رایت شرکت اصلی در ترکیه است. کلا شرکتی که میخواهد در منطقه آزاد ثبت شود بررسی میشود و چیزی نیست که از قبل مشخص شده باشد.

آیا صرفا شرط صادرات و شرط تولید دارند یا شرط های دیگر برای استقرار در منطقه آزاد میخواهد؟

به جزء این دو شرط چیز دیگری که سازمان تجارت ترکیه میخواهد این است که آن محصول هایتک و در تولید دارای تکنولوژی بالایی باشد . بخصوص در حوزه ی گیم خیلی استقبال شده است. حتی اگر شما یک استارتاپی دارید که فقط یک ایده است و هنوز به درآمد نرسیده از این هم حمایت میشود مهم هایتک بودن است. و اینکه شما بتوانید این را اثبات کنید برای سازمان تجارت ترکیه خیلی مهم است.

حتما شرط های تک بودن مهم است؟ اگر شرکتی محصولی را تولید کند که خدماتی یا مصرفی باشد و خیلی راحت بشود صادر کرد چگونه است؟

پرزنت کردن خیلی خوب است. اگر بتوانند پرزنت خیلی خوبی داشته باشند میتوانند موفق شوند.

آیا شرکت های با شریک خارجی یا کلا خارجی اگر باشد از آنها حمایت میشود یا نه؟

طبق قوانین حال حاضر حمایت ادامه دارد. ولی یک تغییری ممکن است اتفاق بیافتد و اصلاحیه ای جدید بیایید. در صورتی که تغییری ایجاد شد با ما درمیان میگذارند.

آیا انتخابات امریکا تاثیری بر ترکیه دارد؟

شخص زیاد مهم نیست اینکه ترامپ یا بایدن باشد آمریکا در هر زمان برای ترکیه آمریکا بوده است. آنها بیشتر منافع کشور خودشان در نظر میگیرند و بفکر منافع کشورهای دیگر نیستند.به اعتقاد ایشان  ترکیه با پتانسیل بالا و زیر ساخت هایی خوبی که دارد میتواند پیشرفت های زیادی  داشته باشد اما در 3 سال اخیر موضوعی که باعث شده  دست آوردهای اقتصادی کمرنگ شود ، عدم شایسته سالاری بوده است. اعتقاد دارند که در پستها نباید از دوستان و اقوام که کاربردی ندارند گماشته شود.

شرایط دلار چگونه است؟

رئیس بانک مرکزی ترکیه به دستور رئیس جمهور اخراج شدند این تاثیر داشته ولی از آن مهمتر بحث کرونا و ساخت واکسن است. توصیه ای که دارند برای کسانیکه با دلار کار میکنند و صادرات و وادرات دارند نرخ دلار را روی 9/7و8 در نظر بگیرند. به نظر میرسد روی 5/7  پایینتر نیایید.

در مورد بحث منابع انسانی برای افرادی در ترکیه هستند به خصوص ایرانی هایی که در ترکیه هستند ولی اقامت ندارند و از مهارت و تحصیلات عالی برخوردار هستند به خاطر نداشتن اقامت مجبور به ترک ترکیه یا مهاجرت به کشور دیگر کنند نظرتان چیست و دولت ترکیه چه اقدامی میتواند انجام دهد؟

ما متاسفانه همچین معضلی داریم و کسانی که می آیند از نظر علمی و تجربه کاری ارزیابی نمیشود و این یک ضعف است که موجود است. در واقع خوب مدیریت نمیکنیم و خوب هم مدیریت نمیشویم.

آیا ترکیه در یک بحران بسر میبرد؟

بله ما یک بحران داریم. و آن بحران بیکاری و تورم است که باعث میشود سود دهی بنگاه های اقتصادی پایین بیایید و درآمد آنها کاهش پیدا کند. و این در درازمدت میتواند کشور را دچار مشکلات بکند.

راهکار مناسب برای بحران در ترکیه چیست؟

وضعیت ترکیه بحرانی است. بیکاری و تورم باعث شده است شرایط سخت شود. از طرفی بحث صادرات خوب است یورو و دلار بالا رفته است ولی از طرف دیگر به همان نسبت مواد خام هم که وارداتی هست گران شده است. چیزی که توصیه میکنند این است که کارها را با حداقل هزینه ها انجام بدهند و درواقع مدیریت هزینه بکنند. در سرمایه گذاری ها دقت کنند. سرمایه گذاری بزرگ در این شرایط توصیه نمیکنند.

در سطح بالاتر راهکار برای کل کشور از نظر شما چیست؟

الان سیاست های تشویقی هست ولی سیاستهای تشویقی خوب مدیریت نمیشود. ترکیه نیاز به سرمایه خارجی دارد و سرمایه گذار خارجی هم در این وضعیت خیلی راغب نیست برای سرمایه گزاری کردن. در واقع تنها راه ترکیه برای اینکه از این مسیر بسلامت عبور کند نیاز به حمایت از تولید دارد ولی نه تولید در حوزه ی نساجی و پوشاک. حمایت از تولید محصولات هایتک محصولاتی که ارزش افزوده زیادی دارند و محصولاتی که بتواند در خارج از ترکیه با ارزهای خارجی به فروش برود.

سرمایه گذاری در چه حوزه هایی توصیه میکنید؟

در ابتدا در حوزه ی کشاورزی بعد در حوزه ی هایتک و گیم و بحث هوش مصنوعی توصیه میکند. حوزه  هایی در بحث مدیریت آب با توجه به اینکه ترکیه همیشه از نظر آب غنی بوده ولی در شرایط فعلی غنی نیست با توجه به اینکه خوب مدیریت نمیشود و خوب استفاده نمیشود. در حوزه ی ساختمان و ساخت و ساز هم با توجه به اینکه کلیه هزینه های ساخت و ساز بالا رفته است از طرفی هم بازار راکدی شاهد هستیم در این حوزه هم مشکل وجود دارد و سرمایه گذاری در این حوزه هم مناسب نیست.