همه چیز درباره ارتباط اقتصاد ترکیه و ایران از زبان عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی

مهندس غلامحسین جمیلی عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران اهل زنجان و فعال اقتصادی موفق در عرصه بخش خصوصی هستند. ایشان دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی داشته و در زمینه معادن تخصص دارند. آقای رضا حسنی موسس مجموعه ترکیه پرتال طی مصاحبه لایو با ایشان به بررسی رابطه اقتصادی ایران و ترکیه با تاکید بر اقتصاد ترکیه پرداخته است که ما در این یادداشت خبری سعی بر آن داریم تا شما را در جریان مهمترین های آن قرار دهیم لطفا تا پایان ما را همراهی کنید.

رسالت اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران دقیقا چیست؟

گفتگو با این سوال شروع شد.
مهندس جمیلی  میگوید، اتاق بازرگانی ایران سالهاست که مشغول به کار است اسناد آن هم برای بیش از 150 سال قبل موجود است. به طور مثال به عنوان شکل قدیمی اتاق بازرگانی، راه ابریشم را میتوان مثال زد. اگر بخواهیم در یک جمله خلاصه کنیم؛ هرکسی که یک دلار کالایی را صادر و یا وارد کرده باشد راهش به اتاق بازرگانی افتاده است.

اتاقهای بازرگانی در همه جای دنیا هستند و مانند شبکه مویرگی عمل میکنند. این اتاقها این امکان را میدهند که اعضای حقیقی و حقوقی  یک پویایی سرعت عمل و شفافیت داشته باشند و بتوانند فعالیتهای اقتصادی غیر دولتی خود را توسعه بدهند. بنابراین هرکسی اگر به دنبال اهداف تجاری مناسب بوده و در خارج از کشور بخواهد سرمایه گذاری کند این اتاقها میتوانند کمک و پشتیبان اعضای خود باشند. همه این اتاقها تحت قوانین کشور خودشان هستند ولی اهداف مشترک آنها برای توسعه تجارت خصوصی  است. لایه های پایینتر این اتاقها، انجمنها و سندیکاها هستند.

هشدار !!! ورود عموم مردم به بازار بورس خطرناک است

مدیر مجموعه ترکیه پرتال میپرسد: وضعیت حال حاضر اقتصاد ایران را چطور ارزیابی میکنید؟

آقای جمیلی: این یک کتاب جواب است .کرونا و نفت، اقتصاد ایران و بورس ایران ،همگی مباحث جذابی هستند.

در مورد بورس، نظر شخصی من اینست که روند حاکم بر بازار بورس بسیار نگران کننده است.با افزایش برابری نرخ ارزهای مختلف، بسیاری از شرکتهایی که وضعیت مالی مناسبی نداشتند و در آستانه تعطیلی بودند، توانستند در یک بازه زمانی 4-5 ساله خودشان را ریکاوری کنند و از حالت زیان ده بودن خارج بشوند و برای سهامدارانشان در بازار بورس امیدواری به وجود بیاورند. این شرایط وضعیت خطرناک را تشدید میکند. چرا؟ چون هرکاری تخصص و فعالان واقعی خودش را میخواهد . اگر مردم یکدفعه وارد یک صنفی بشوند و تعادل مالی آن صنف را به هم بزنند واقعا خطرناک است. چون عموم مردم به صورت حرفه ای رفتار مناسب آن بازار را بلد نیستند و نمیدانند باید در زمان بحران چه کنند.آیا این 1 میلیون نفر کد حقیقی، سابقه و یافهم حضور در بازار پول و سرمایه را بلدند آیا توان و تحمل نوسان قیمت را دارند؟

آیا مردم عادی قوانین بازی را بلدند؟ با همین اشتیاق ورودی، امکان خروج حجم زیادی ازنقدینگی هم هست. ما در سیاست کلان نتوانستیم این حجم از نقدینگی را وارد بازار تولید بکنیم و در نتیجه در بخش دیگر در صورت خروج این مقدار از نقدینگی، وضعیت سهامداران دچار مشکل خواهد شد.

چطور باید جلوی ضرر را گرفت؟

من فکر میکنم سیاستگذاران بازار سرمایه باید محدودیتهایی را برای ورود افراد متفرقه به عنوان حق السهم مشارکت اعمال میکردند تا شرکتهای بورس انتفاع بیشتری میبردند و سهامدار هم بیشتر سود میکرد. باید از رفتارهای هیجانی و تعدد سهم و خیلی از رفتارهای اشتباه پرهیز بکنند.

اصلا چرا مردم به سمت بازار بورس هجوم بردند؟

طی این مدت اخیر بانک مرکزی نرخ سپرده بانکی را کم کرده و مقررات سنگینی را هم برای بانکها اعمال کرده. بنابراین بسیاری از مردم دیگر رغبتی برای سپرده گذاری در بانک نداشتند و سرمایه خود را وارد بازارهای زود بازده کردند که یکی از این بازارها بورس هست.

جابه جایی ثروت یا افزایش دارایی؟

واقعیت این است که در یک پروژه یکساله  ممکن است بشود سود مناسبتری به دست بیاید. امیدوارم مردم بتوانند صبر بیشتری در بازار سرمایه داشته باشند و بیشتر در فعالیتهای اقتصادی تولیدی سهیم بشوند. نه فقط در سود کوتاه مدت. فرض کنید ما باهم در یک شهر داریم زندگی میکنیم و من یک ملکی دارم که این ملک را بالاتر از قیمت خرید به شما واگذار میکنم. در این حالت ثروت از جیب یک شهروند به جیب یک شهروند دیگر منتقل شده اما ثروتی برای من ایجاد نشده اینجا ما فقط جابه جایی ثروت داریم . بنابراین این یک شاخص برای بهتر شدن وضعیت اقتصادی کشور نیست. اما وقتی یک شهروند غیر ایرانی در بازار سرمایه ایران حضور پیدا کند با خودش از خارج پول میاورد که در اینصورت میتوان گفت که ثروت بیشتر شده .
 نتیجه ی هر فعالیت اگر تولید ثروت باشد، درست است اما این دست از فعالیتها اقتصادی( بازار بورس)، سودمند محسوب نمیشود.

صبوری و خرد جمعی تنها امید آینده است

موسس ترکیه پرتال این سوال را مطرح میکند که به نظر شما این سود دهی ظرف چه مدت اتفاق میوفتد؟ چقدر باید صبر کرد؟

آقای جمیلی: ممکن است بحران کرونا باعث تاخیر زمان بررسیها و تعیین میزان سود سهامداران بشود. قبلا تا آخر تیرماه تکلیف مجامع عمومی سهامداران و تحلیل بازار سهام روشن میشد اما الان این امر به تاخیر میوفتد. حضور مردم و سرمایه گذاری باید میان مدت باشد . ببینید عموما سه دسته وارد بازار بورس میشوند. یکی دسته ای که خودش جریان سازی را شروع کردند. عده بعدی در مسیر دوم به اآنها اضافه میشوند ودسته سوم زمانیکه افزایش قیمت سهم تقریبا کامل شده افراد جدیدی میایند که دیگر نمیتوانند سود کسب کنند و توازن را به هم میزنند. الان این هجوم مربوط به دسته سوم است.حداقل 6-7 ماه  زمان نیاز است برای ایجاد تعادل در بازار بورس. اگر همه این مردم واقعا بازار بورس را یک محل دائمی برای درآمد بدانند ( که بعید میدانم) این خرد جمعی باعث سود آوری برای  همه آنها خواهد شد.

پتانسیلهای ترکیه در زمینه های تجاری

رضا حسنی: برای دوستانی که علاقه مند به فعالیت اقتصادی در ترکیه هستند به نظر شما چه فضاهای بکری وجود دارد؟

آقای جمیلی:  اول از همه میخواهم تقاضا کنم از تمام سرمایه گذاران یا تجار که توجه یه این مسئله داشته باشند،
هرچقدر هر کدام ازما عملکرد صحیح و مطلوب داشته باشیم قطعا کمک کرده ایم به بقا و حضور بقیه هموطنانمان درآن جامعه . من و شما به عنوان یک سرمایه گذار،سطح اعتماد طرفهای ترک افزایش را باید افزایش بدهیم. رفتار ما بر رفتار تجاری بقیه دوستان تاثیر میگذارد پس بیاییم یک در راستای اصلاح رفتار همگانی قدم برداریم. خیلیها مثل شما در مجموعه ترکیه پرتال سعی در کمک به هموطنان دارند. خب ببینید یک شهروند ترک وقتی این را میبیند اعتمادش جلب میشود.

مهربانی اقتصادی ترکها

پیوندهای عمیق بسیاری در حوزه های کاری برای ایرانیان و ترکها وجود دارد. ترکیه در مواجهه با تحریمها زیاد از جوامع دیگر تبعیت نکرده و نشان داده روزنه های همکاری همیشه وجود دارد. دسترسیها و روابط برای جابه جایی های لجستیکی و حتی سیاسی بین دو کشور وجود دارد. هر کشوری به دنبال پویایی اقتصاد خودش هست اما ما باید ببینیم کجا میتوانیم برای کشور میزبان هم سود دهی داشته باشیم.

بازی دو سر بُرد

مثلا استان زنجان مزیت تولید  فلزروی کشور را دارد  وترکیه یکی از بازارهای صادراتی شمش روی زنجان هست. از طرفی هم در بخش شرقی ترکیه معادن بسیار غنی روی وجود دارد که هیچ سرمایه گذاری بخش خصوصی ترکیه فعالیتی در آنها انجام نداده چون هیچ کارخانه ای نبوده که از آنها استفاده بکند. ولی با حضور سرمایه گذاران ایرانی این معادن رونق گرفت و حجم صادرات بین دو کشور افزایش پیدا کرد. خب معنای یک تجارت بین المللی همین است . پیوستگیهای متعددی که باعث تداوم روابط اقتصادی بشود.

کشف استعدادهای در اقتصاد ترکیه

ترکیه در حوزه پتروشیمی هم بسیار مستعد است . همچنین میتواند مسیر لجستیکی بسیار مطلوبی بین ایران و اروپا باشد. همینطور  ایران میتواند راه خوبی برای دسترسی ترکیه به آسیای دور و هند باشد.حوزه حمل و نقل در ترکیه خیلی خوب میتواند کار کند. ترکیه در حوزه کشاورزی و زراعت  هم برای اتباع خارجی قوانین و امتیازات بسیار خوبی دارد.حتی نیاز به خریداری زمین هم نیست میتوان با اجاره کردن زمین هم به کشت و زراعتو استفاده از امتیازات کشاورزی پرداخت . بازار بکر محصولات کشاورزی ترکیه باعث شده که  دولت از کشاورزی وفعالیتهای مربوط به آن حمایت کند. جغرافیای ترکیه برای این منظوربسیار مستعد است  و آب و خاک  خوب فراوان.

کرونا در اقتصاد چین، کرونا در اقتصاد ترکیه

رضا حسنی: تاثیر کرونا به نظر شما روی اقتصاد ترکیه چگونه است؟ چون روی چین تاثیر داشته و کشورها به دنبال جایگزینی برای چین هستند.حتی از لحاظ روانی تمایلی به خرید کالاهای چینی نیست. به نظر شما این اتفاق میوفتد؟ آیا کشورهایی مثل ترکیه و هند که اقتصاد تولیدی دارند جای چین را میگیرند؟ آیا ممکن است که حجم تبادلات اقتصادی ترکیه از 1.5 به 3-4 تریلیون دلار برسد؟

آقای جمیلی: به نظر من، کرونا نشان داد خیلی از پیش بینیها و چشم اندازها  و تاثیرهای اقتصاد جهانی و قیمت نفت و ……… به یکباره میتوانند تغییر کنند.اگر بپذیریم که اتفاق ناشی از شیوع کرونا صرفا مربوط به سلامت نیست و بر خیلی از رفتارهای اجتماعی و فردی و حتی تغییرات و نگرش اقتصادی  و مذهبی تاثیر میگذارد، برای اینکه درک درستی از این وضعیت داشته باشیم خیلی کمک خواهد کرد.

من فکر میکنم، ابتدا این تاثیر برروی ایجاد یک تعادل جدید بر بهای انرژی و عرضه و تقاضا تغییر میکنند . یعنی از این به بعد، کشورهای مصرف کننده و تولید کننده رفتار های متفاوتی خواهند داشت. قبلا میگفتند ما یک دهکده جهانی داریم ومرزها روی نقشه هستند فقط. ولی کرونا نشان داد که محدودیتها حتی قابل تسری به محله ها هم هستند. در واقع آن نگاه دهکده جهانی تغییر خواهد کرد. چطوری؟ هرگونه هر کسب و کاری که پایه و اساس منطقی برای بحرانهای این شکلی نداشته به شدت ضربه خورده. در عین حال معدود کسب و کارهای جدید رونق میگیرند. رفتارهای جدید تولید و مصرف ور فتارهای درست مصرفی شکل میگیرند.

اما در مورد سوال شما، من اقتصاد ترکیه را پویا دیدم چون روند بهره برداری این کشوراز نوسانها طی 20 سال گذشته مثبت بوده یعنی به سرعت توانسته خودش را با هر شرایطی وفق بدهد و بهترین سود را ببرد.

عِرق ملی، راز عبور از بحرانها ( در ارتباط اقتصاد ترکیه)

مهمترین دلیلش هم این بوده که چون هویت ملی برای ترکها بسیار ممتاز درصدر اهداف ملی وجود دارد قطعا میتوانند برای بهبود اقتصاد خود از آن به بهترین شکل بهره ببرند کاری که تا حالا بارها آن را ثابت کرده اند. من وضعیت اقتصادی ترکیه را علی الخصوص برا ی ایرانیها مثبت میبینم . مجموعه هایی مثل ترکیه پرتال، در حوزه خدمات و دیجیتال وشرکتهای دانش بنیان و یا تجاری به خصوص برای حضور در یک کشور ثالث میتواند کارساز باشد. ببینید ترکیه هم با بعضی از کشورها مثل ارمنستان و …. محدودیت روابط دارد ما میتونیم رابط  آنها باشیم و جایی که ما نمیتوانیم ارتباط داشته باشیم، ترکها میتوانند. هنوز میشود از پروژه های مشترک دو کشور برای معرفی همدیگر استفاده کرد. ما هرچه بتوانیم آگاهیها را برای همکاری تولید متوالی بالاتر ببریم، اقتصادها میتوانند پایداری بیشتری داشته باشند و در این زمینه تنوع همکاری مهم است.

کاهش ارزش نفت چه مشکلی برای ایران ایجاد میکند؟

آخرین سوال اقای حسنی در این مورد بود.
آقای جمیلی: به نظرم شکل و شمایل ایجاد و پایه کسب و کارها تغییر کرده، نسل فعالان اقتصادی تغییر کرده و یک نسل جدید میاید. یعنی با یک جابه جایی نسل در فعالان اقتصادی مواجه هستیم .ما برای موفق شدن باید تحلیل نسل جدید داشته باشیم . نسل جدید ریسک بیشتری میکند و بر مبنای واقعیت رفتار میکند، فعالیت و انتطارش بیشتر از روند ثابت قبلی هست. شکل جدیدی از همکاریها اتفاق میوفتد وبرای این نسل،  سرمایه گذاریهای دوجانبه خیلی اهمیت دارد. نسل قبلی بیشترکاسب بود ومعتقد بود کمتر درآمد داشته باشم اما اختیار داراییم را خودم داشته باشم اما حالا دیدگاههای چند ملیتی و فراملیتی است که سود میکند . هر جا بخواهیم با بقیه هم همکاری داشته باشیم، بیشتر سود میکنیم.