کانال استانبول ، تنگه بسفر دوم
ایجاد تنگه «بسفر دوم» که یک رویای قدیمی مربوط به دوران عثمانی بود، در حال تبدیل شدن به واقعیت است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در جریان نشستی که ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی در بلگراد برگزار شد از عملی شدن یک وعدۀ قدیمی مربوط به سال ۲۰۱۱ میلادی و آغاز ساخت و ساز کانالی موازی با تنگۀ بسفر خبر داد.
این خبر بار دیگر در ۱۵ ژانویه در جریان نشست خبری احمد ارسلان، وزیر حمل و نقل این کشور تایید شد. به این ترتیب «کانال استانبول» به طول ۴۵ کیلومتر برای اتصال دریای مرمره به دریای سیاه ساخته خواهد شد.
بنا بر اسنادی که توسط وزیر محیط زیست منتشر شده است، عمق این کانال ۲۵ متر و عرض آن بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ متر خواهد بود.
هدف از ساخت این کانال در درجه اول، کاهش حجم رفت و آمد در تنگۀ بسفر است. تنگۀ بسفر یکی از شلوغ‌ترین مسیرهای تردد آبی در جهان به شمار می‌رود و تنها در سال ۲۰۱۶ میلادی این گذرگاه محل عبور نزدیک به ۴۲ هزار کشتی بوده است. شلوغی رفت و آمد در تنگه بسفر باعث شده تا قایق‌ها مجبور شوند ساعات طولانی انتظار را تحمل کنند و با مشکلات زیادی در ناوبری مواجه شوند. پیچ و خم‌های موجود در تنگۀ بسفر نیز باعث شده است که تصادفات زیادی در این منطقه روی دهد.
احداث این کانال از لحاظ اقتصادی نیز به نفع ترکیه است.
در حالی که مساله کنترل تنگه‌های بسفر و داردانل برای سالهای طولانی موضوع اختلافات بین‌المللی بوده و گاه برای آزادی رفت و آمد کشتی‌های تجاری مشکلاتی را ایجاد کرده است، به نظر می‌رسد بهره برداری از «کانال استانبول» برای ترکها مشکلات حقوقی کمتر و سود بیشتری به همراه خواهد داشت.
ژان مارکو، استاد دانشگاه علوم سیاسی شهر گرونوبل فرانسه می‌گوید: «در حال حاضر کشتی‌هایی که از تنگۀ بسفر عبور می‌کنند تنها در صورتی موظف به پرداخت حق عبور خواهند بود که بخواهند مسیر تنگه را به کمک یک کاپیتان ترک طی کنند؛ البته استفاده از این امکانات نیز اجباری نیست. اما برخلاف رژیم حاکم بر بسفر، ترکها می‌توانند از کشتی‌هایی که از کانال عبور می‌کنند، حق عبور دریافت کنند. این کانال به کشتی‌ها امکان می‌دهد تا مسیر میان دو دریا را سریع‌تر بپیمایند.»
دولت ترکیه قصد دارد در اطراف کانال جدید یک پروژه شهرسازی را نیز به اجرا بگذارد. این پروژه شامل بخش‌هایی مانند ساخت شمار قابل توجهی اقامتگاه در کناره کانال نیز می‌شود. برخی از کشورها همچون قطر از علاقمندی خود برای سرمایه گذاری در این پروژه خبر داده‌اند.
قرار است این پروژه که با بیش از ۱۰ میلیارد یورو هزینه به گران‌ترین پروژه در تاریخ این کشور تبدیل شده، در سال ۲۰۲۳ میلادی به پایان برسد.
رجب طیب اردوغان در زمان سخن گفتن از پروژۀ «کانال استانبول» و به تصویر کشیدن رویای خود در این باره، گاه تا آنجا پیش می‌رود که خود را با سلاطین قدیمی عثمانی مقایسه می‌کند.
چنین اشتیاقی را نمی‌توان در دیگر بخش‌های دولت ترکیه مشاهده کرد؛ بویژه در وزارت محیط زیست که از هم اکنون دربارۀ پیامدهای فاجعه بار ساخت این کانال بر اکوسیستم محلی هشدار داده است.
