کانال استانبول گرانترین پروژه تاریخ ترکیه

کانال استانبول (ترکی استانبولی: Kanal İstanbul‎) پروژه ای برای آبراه مصنوعی است که  دریای سیاه را به دریای مرمره و همچنین دریاهای اژه و مدیترانه متصل خواهد کرد. کانال استانبول باعث ایجاد یک جزیره بین آسیا و اروپا خواهد شد (جزیره ای در میان دریای سیاه، دریای مرمره، کانال‌ جدید و تنگه بسفر) که آبراه جدید بسفر فعلی را دور می‌زند.

رئیس جمهوری ترکیه روز شنبه کلنگ این پروژه جنجالی «کانال استانبول» را به زمین کوبید. اردوغان در توییتی نوشت: «امروز صفحه جدیدی در تاریخ توسعه و پیشرفت ترکیه گشودیم. امروز کلنگ یکی از کانال‌های نمونه در جهان را می‌زنیم. کانال استانبول را به عنوان پروژه‌ای برای نجات آینده این شهر می‌دانیم

وی درباره این پروژه همچنین تصریح کرد: «در دهه 1930، سالانه به طور متوسط ​​3 هزار کشتی از تنگه بسفر عبور می‌کرد، این رقم امروز به 45 هزار فروند رسیده است. عبور هر ابرکشتی از تنگه بسفر خطر جدید برای شهر به شمار می‌رود. هر دو مسیر شمال، جنوب و شرق-غرب تنگه بسفر، ترافیک سنگینی از نظر تردد کشتی از هر کلاس و ظرفیتی وجود دارد».

رئیس جمهور ترکیه تصریح کرد: در صورت تصادف کشتی‌هایی که از محصولات ارگانیک گرفته تا مواد نفتی حمل می‌کنند، حیات طبیعی دریاهای‌مان در معرض خطر قرار می‌گیرند.

وی با بیان اینکه محاسبات ما نشان می‌دهد که ظرفیت حمل و نقل امن کشتی از تنگه استانبول 25 هزار فروند است، اظهار داشت: پیش بینی‌ها نشان می‌دهد تعداد کشتی‌هایی که در سال 2050 از کانال «تنگه» استانبول عبور خواهند کرد به 78 هزار فروند کشتی می‌رسد.

اردوغان همچنین درباره دلایل ساخت این کانال گفت: اندازه کشتی‌ها و ظرفیت ترافیکی که از کانال عبور خواهند کرد، 99 درصد ترافیک کنونی در تنگه استانبول را تامین می‌کند. براساس مطالعات، تردد کشتی در کانال استانبول 13 برابر بیشتر از تنگه بسفر خواهد بود.

اردوغان همچنین تاکید کرد: این پروژه همچنین برای محافظت از بافت تاریخی و فرهنگی تنگه استانبول ضروری است.

وی همچنین در ادامه سخنان خود تصریح کرد: «با توجه به مطالعات علمی، مسیر کنونی به عنوان منطقی‌ترین و کارآمدترین خط از بین 5 گزینه مختلف انتخاب شده است. طول کانال 45 کیلومتر و سطح مقطع آن 275 متر است. عمق آن نیز بدون احتساب کسورات 21 متر تعیین شده است. قصد داریم پروژه کانال استانبول را طی مدت 6 سال و با هزینه تقریبی 15 میلیارد دلار تکمیل کنیم».

رئیس جمهور ترکیه با اشاره به اینکه ساخت مناطق مسکونی با ظرفیت اسکان 500 هزار نفر در هر دو طرف کانال، فشار جمعیتی مرکز استانبول را برطرف خواهد کرد، گفت: منطقه تفریحی و انرژی‌های تجدید پذیر در بخش چپ خروجی دریای سیاه نیز به ارزش‌های استانبول خواهد افزود.

اردوغان تاکید کرد: «کانال استانبول نه تنها در ترکیه بلکه در جهان عنوان برترین پروژه دوستدار محیط زیست را از آن خود خواهد کرد. تمام مطالعات مهندسی در کانال استانبول که هر یک به کار جداگانه‌ای نیاز دارد، به شکل قانونی در چارچوب دانش و فناوری انجام می‌شود. با تکمیل پروژه کانال استانبول بدون پرداخت از خزانه دولت و ملت٬ به یک اثر دیگر جهانی دست خواهیم یافت».

فواید اقتصادی احداث کانال استانبول

در حالی که مساله کنترل تنگه‌های بسفر و داردانل برای سال‌های طولانی موضوع اختلافات بین‌المللی بوده و گاه برای آزادی رفت و آمد کشتی‌های تجاری مشکلاتی را ایجاد کرده است، به نظر می‌رسد بهره برداری از «کانال استانبول» برای ترک‌ها مشکلات حقوقی کمتر و سود بیشتری به همراه خواهد داشت.

بر اساس گزارش ایرنا، محمت جاهد تورحان، وزیر حمل و نقل و زیرساخت ترکیه نیز با اشاره به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی، زمینی و هوایی در کشور از شروع احداث پروژه عظیم کانال استانبول در سال ۲۰۱۹ خبر داد.

«کانال استانبول» به طول ۴۵ کیلومتر برای اتصال دریای مرمره به دریای سیاه ساخته خواهد شد. بنا بر اسنادی که توسط وزیر محیط زیست منتشر شده است، عمق این کانال ۲۵ متر و عرض آن بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ متر خواهد بود.

دولت ترکیه قصد دارد در اطراف کانال جدید یک پروژه شهرسازی را نیز به اجرا بگذارد. این پروژه شامل بخش‌هایی مانند ساخت شمار قابل توجهی مجتمع مسکونی در کناره کانال می‌شود. برخی از کشورها همچون قطر از علاقمندی خود برای سرمایه گذاری در این پروژه خبر داده‌اند.

قرار است این پروژه که با بیش از ۱۰ میلیارد یورو هزینه به گران‌ترین پروژه در تاریخ این کشور تبدیل شده، در سال ۲۰۲۳ میلادی به پایان برسد.

این کانال عریض در بخش اروپایی استانبول قرار دارد و با ساخت شهرک‌های اطراف آن به مفهوم کامل یک پروژه بزرگ ترانزیتی، مسکونی، گردشکری و امنیتی به شمار می‌رود. از سوی دیگر با ساخت این کانال، شهر استانبول به دو شبه جزیره آسیایی و اروپایی و یک جزیره در وسط دریا تبدیل خواهد شد که بیشتر اماکن تاریخی و توریستی استانبول در این جزیره باقی خواهند ماند.

قرار است این پروژه که با بیش از ۱۰ میلیارد یورو هزینه به گران‌ترین پروژه در تاریخ ترکیه تبدیل شده در سال ۲۰۲۳ میلادی به پایان برسد.

اهمیت اقتصادی کانال جدید استانبول با کانال فعلی بسفر قابل قیاس نیست. پیش بینی شده این میزان در کانال استانبول به ۲۰۰ هزار کشتی در سال افزایش یابد که به معنای چندبرابر شدن درآمد دولت ترکیه ناشی از حمل و نقل بین‌المللی در این کانال است. این سودآوری علاوه بر مزیت‌های ناشی از گردشگری و ساخت شهرک‌های گردشگری در کنار این کانال خواهد بود که با اجرایی شدن آن سهم صنعت گردشکری در خزانه دولت را چندبرابر خواهد ساخت.

همچنین از نظر امنیتی نیز با توجه با آن که رژیم حقوقی دریای آزاد در کانال جدید استانبول حاکم نیست و مالکیت این کانال بصوررت کامل در انحصار دولت ترکیه قرار خواهد داشت، لذا دولت ترکیه در عمل کنترل بخش مهمی از عبور و مرور شرق اروپا و جنوب غربی اوراسیا به مدیترانه را در دست خواهد داشت و در عمل وزن استراتژیک خود را افزایش خواهد داد. این بدان معناست که کشتی‌های اوکراینی، بلغاری، گرجستان و حتی روسی برای دسترسی سریعتر و راحت‌تر مجبور به عبور از کانال ترکیه به جای کانال قدیمی بسفر خواهند بود و در واقع با اجرای این طرح، ترکیه قدرت چانه زنی و کارت بازی خود را در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی ارتقا داده است.