چرا ترکیه با بدهی بزرگ خارجی جزو بیست اقتصاد برتر است ؟

بررسی وضعیت اقتصادی ترکیه در پساکرونا ؛
حبیب الله نصرتی عضو هیأت علمی ،دکترای اقتصاد و تجارت بین الملل و مشاور اقتصادی در گفتگو با ترکیه پرتال:
دستان بسته اقتصاد مقابل کرونا/ اقتصاد معطل کرونا نمی ماند/ همراه شدن با اقتصاد جهانی نقطه قوت ترکیه است

رضاحسنی/ حبیب الله نصرتی استاد اقتصاد و تجارت بین الملل دانشگاه های تهران و همدان در خصوص وضعیت جامعه جهانی به خصوص ترکیه در پساکرونا میگوید: ترکیه همانند بسیاری از کشورها نمیتواند بیش از این اقتصاد را معطل بهداشت نگه دارد چراکه همه کشورها به نیروی انسانی و خدماتی برای چرخش تولید نیازمندند. از سوی دیگر منابع هر کشوری محدودیت هایی دارد که در صورت نبود مدیریت و برنامه مشکلات عدیده ای را برای شهروندان به وجود خواهد آورد. به اعتقاد وی ترکیه با توجه به برنامه توسعه ای که در آن قرار دارد توانسته است در دوره بحران مشکلات را مدیریت کند لذا در پساکرونا نیز با شیب ملایمی آبهای رفته را به جوی بازمیگرداند. نصرتی که در گفتگو با ترکیه پرتال آینده کشورها در پساکرونا را ترسیم کرده است نقطه قوت ترکیه را همراه شدن با اقتصاد جهانی میداند حال آنکه سیاست زدگی بیشترین ضربه را به پیکر اقتصادی یک کشور می زند.

 تاثیر کرونا بر اقتصاد ترکیه چگونه است؟

ویروس کرونا بر مقدار تقاضا و عرضه کالاها و خدمات در اقتصاد داخلی و خارجی ترکیه همانند دیگر کشورها تاثیرات منفی بسیاری داشته است. به طوری که تقاضا برای کالاها و خدماتی که کارکرد خارج از منزل دارد کاهش بیشتری یافته، مثلا بخش گردشگری و خدمات و کالاهای وابسته به آن، که تقریبا 10 درصد اقتصاد ترکیه را شامل می‌شود آسیب زیادی را متحمل شده است.
چراکه عوامل وابسته به بخش گردشگری مثل عرضه خدمات و کالاهای تاثیرپذیر متقاضی برای شان وجود ندارد، از طرف دیگر هزینه‌های این عوامل برای کارفرمای بخش دولتی و خصوصی همچنان باقی و درآمدی که دولت از آن مالیات برداشت می کرده و بخش خصوصی از آن سود؛ از بین رفته است. به عبارت دیگر عمده فعالیتهای بخشهای کشاورزی، صنعتی و بازرگانی از ناحیه درآمد و سود، کاهش زیادی پیدا کرده همچنین کاهش قیمت واردات انرژی یکی از تاثیرات مثبت کرونا برای دولت بوده است.
به نظر می رسد حداکثر تا چند ماه آینده دولت بتواند برای حفظ قدرت خرید و تقاضای مردم و کاهش مشکلات ناشی از افت تقاضا به تولیدکنندگان کالا و خدمات کمک کند اما با ادامه این وضعیت، دولت ناچار به استفاده از ابزارهای پولی خواهد شد که در نتیجه آن شاهد تورم و فشار بیشتر بر قشر آسیب پذیر خواهیم شد.
نهایتا به نظر من دولت به اجبار علی رغم تهدیدات ناشی از کرونا و تذکرات مدیران بخش سلامت کشور، تسلیم مدیران بخش اقتصاد کشور خواهد شد و با برقراری تعادل بین معیشت و سلامت، جامعه را برای ادامه فعالیت های اقتصادی با رعایت الزامات محدود بهداشتی آزاد می گذارد زیرا ادامه تعطیلی بخش بزرگی از اقتصاد، بحرانی به وجود می آورد که موجبات فروپاشی جامعه را فراهم خواهد کرد.

 به نظر شما چرا اقتصاد ترکیه با وجود بدهی خارجی زیاد همچنان پویا و جزء بیست اقتصاد اول دنیاست؟

وجود بدهی خارجی کم یا زیاد، موجب افتخار یا شرمندگی نیست، ترکیه به همراه نوزده کشور دیگر 80 درصد اقتصاد دنیا را شکل می‌دهند. اگر به لیست بدهکارترین کشورها بر پایه بدهی نگاهی بیاندازیم کشورهای توسعه‌یافته‌ای را می‌بینیم که در صدر جدول قرار می‌گیرند اما مدیریت این بدهی و نقش آفرینی یک کشور در اقتصاد جهانی است که می‌تواند مورد قضاوت قرار بگیرد.

روند توسعه ترکیه از دیروز تا امروز

گفتمان توسعه، تحت‌عنوان تجدد و مدرنیزاسیون قبل از جنگ جهانی دوم و اوایل قرن 20 در ترکیه پیاده‌سازی و از سال 1934 دو برنامه اقتصادی به اجرا گذاشته شد که معطوف به طرح‌های زیربنایی بود.
در دهه پنجاه بعد از روی کار آمدن حزب دموکرات، توسعه با محوریت بخش خصوصی شروع و بعداز پیوستن ترکیه به‌ ناتو در سال 1952 سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف توسط سرمایه‌گذاران خارجی آغاز شد.
پس از تاسیس سازمان برنامه‌ریزی در سال 1963 ، تدوین برنامه‌های توسعه پنج‌ساله کلید خورد و در حال حاضر سال دوم برنامه پنج ساله یازدهم را سپری می کنند.
از برنامه اول تا برنامه چهارم اقتصادی، توسعه صادرات، محور اصلی برنامه‌های ترکیه بوده است و از برنامه پنجم، بخش غیر نظامی دولت را در اختیار می‌گیرد و با وام‌های بانک جهانی و اقدامات تورگوت اوزال نخست وزیر ترکیه در مدیریت رشد و توسعه اقتصادی، این دوره به نام جمهوری دوم شکل می‌گیرد. از سال 1980 به بعد رویکرد دولت به برنامه‌ریزی در بخش عمومی و ارشاد در بخش خصوصی (بخش خصوصی قبلا ملزم به پذیرفتن برنامه های دولت بود)، پایه‌گذاری و مبارزه جدی با فساد معطوف شد به طوریکه در این دوره شاهد جهش تولید و دستیابی به بازارهای جهانی، هستیم.
در همین شرایط حمایت از صنایع کوچک، ایجاد تغییرهای کیفی در قانون اساسی به نفع تحولات اقتصادی، حمایت از صاحبان فکر و اندیشه و نگاهی استراتژیک به جایگاه اقتصاد ترکیه درآینده اقتصاد جهان موجبات حفظ جایگاه اقتصادی ترکیه در بیست اقتصاد برتر را فراهم کرده است.

پیشنهاد آینده پژوهان برای سرمایه گذاری در ترکیه

شما فکر می کنید آینده کدام کسب و کارها روشنتر است و کدام حوزه جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد؟

توصیه اندیشمندان حوزه آینده پژوهی مشاغل در رابطه با آینده کسب و کار در کشورترکیه و حوزه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی بخشهای صنعت نساجی و پوشاک، توسعه نرم افزار، بیوتکنولوژی، فناوری نانو و الکترونیک، انرژی‌های تجدید پذیر، محیط زیست و بازیافت، بازار ساخت و ساز، املاک و مستغلات است.
سرمایه‌گذاران ایرانی برای ورود به کسب و کارهای فوق و موفقیت، نیازمند تهیه طرح توجیهی اقتصادی دقیقی در رابطه با موضوع مورد علاقه، توسط متخصصین مربوطه هستند تا بتوانند از منافع بیشتری برخوردار شوند و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند.

 ارزهای دیجیتال چقدر در آینده اقتصادی دنیا تاثیر دارند؟

ارزهای دیجیتال اگر بتوانند نقش مهم پول را در اقتصاد دنیا بازی کنند به شرط آنکه قدرت نظام‌های سیاسی دنیا در تصمیم‌گیریهای اقتصادی را، مخصوصا تصمیمات پولی کاهش ندهند به مرور می‌توانند جایگزین یا رقیبی مهم برای پول باشند و در اقتصاد دنیا تاثیر بگذارند. اما علی‌رغم تصمیم چند بانک آسیا و اروپا و بخش خصوصی برای عرضه ارزهای دیجیتال، هنوز اجماع جهانی برای حمایت از آن وجود ندارد چراکه بخش اعظمی از بانک های مرکزی دنیا زیر نظر دولتها و منشا قدرت آنان است.
تحلیلگران این حوزه هم، نظرهای متفاوتی در رابطه با آینده ارزهای دیجیتال دارند. پیتر شف که پیش از سال 2008، بحران مالی جهانی را پیش‌بینی کرده بود، اکنون اعتقاد دارد بحران پیش رو باعث بی ارزش شدن ارزهای دیجیتال خواهدشد. از سوی دیگر ری دالیو، موسس شرکت بریجواتر و یکی از ثروتمندترین افراد دنیا، نگهداری پول نقد را پر ریسک اعلام کرد. به نظر او یکی از گزینه‌های جایگزین پول نقد طلا بود این در حالی است که بیت‌کوین جایگاهی در نظر دالیو ندارد.
برادران وینکلواس، مالکان صرافی جمینای، پیش‌بینی می‌کنند بازار ارزهای دیجیتال در آینده‌ای نزدیک از بازار طلا پیشی خواهد گرفت. تیم دریپر می‌گوید چاپ بی رویه پول توسط بانکهای مرکزی دنیا در ادامه بحران کووید 19 باعث خواهد شد عده زیادی از مردم به سمت ارزهای دیجیتال و بیت کوین سوق داده میشوند. وی همچنین معتقد است مرزهای جغرافیایی، سیاسی در آینده مفهوم فعلی خود را از دست خواهند داد و این امر موجب پذیرش بیت‌کوین خواهدشد که نسبت به تورم مقاوم است. موسسه تحقیقاتی دویچه بانک آلمان هم عقیده دارد همه گیر شدن ویروس کرونا در جهان و ادامه گسترش آن می‌تواند جایگزینی پول دیجیتال و پولهای سنتی را تسریع بخشد.

 دیدگاه شما در رابطه با توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ترکیه چیست و دلیل این پیشرفت را چه می‌بیند؟

دیدگاه من تحلیل‌های اقتصادانان توسعه که در رابطه با پیشرفت اقتصادی ترکیه نظر داده اند جدا نیست که به مواردی از این تحلیلها در پاسخ سوال دوم اشاره کردم، در ادامه لازم می بینم که رویکرد توسعه صادرات را بیشتر توضیح دهم.
اتخاذ رویکرد ” توسعه صادرات” در یک کشور به این معنی است که دولت به همراه بخش عمومی و خصوصی نگاه‌شان به بازار جهانی است و هر تصمیمی در بخش‌های سیاسی، فرهنگی و به معنای عام‌تر بخش اجتماعی منطبق با این راهبرد خواهد بود. به عبارت دیگر ادغام در اقتصاد جهانی، و در همین راستا حمایت‌هایی چشمگیر از جریان ورود و خروج آزادانه کالا، خدمات، سرمایه‌ و سرمایه‌گذاران خارجی طی سه دهه شکل گرفت که از آثارآن، افزایش حجم سرمایه‌های خارجی، رقابت بر سر استفاده از این سرمایه‌ها، تقویت صنعت توریسم و مهار تورم و بیکاری را میتوان برشمرد.
به طور مشخص در حوزه سیاست خارجی و داخلی کنار نهادن گرایش‌های سیاسی ایدئولوژیکی مختلف در برابر عواید اقتصادی، مد نظر بوده‌است و محققین حوزه سیاست بیان می‌دارند که، تقویت ظرفیت تاریخی جامعه ترکیه برای برقراری یک رابطه متوازن و پایدار بین نهاد دولت و نیروهای اجتماعی با الگوگیری از پیکربندی نهادی و مبتنی بر ترکیب و تنوع و منافع اجتماعی موجود در جامعه به یک نتیجه¬¬گیری مطلوب خواهد رسید و تداوم توسعه سیاسی در آینده کشور تضمین می‌شود.
به طور خلاصه هر وقت سیاست یک کشور در بستر اقتصاد جهانی حرکت کند نتایج بهتر و هر وقت اقتصاد در بستر سیاست مخصوصا سیاستهای نامناسب حرکت می‌کند شاهدآثار ناخوشایند خواهیم بود.