روابط ایران و ترکیه بعد از انتخاب بایدن چگونه خواهد بود؟
گفتگوی آقای رضا حسنی مدیر ترکیه پرتال با جناب آقای مهمت آکار کارشناس روابط بین الملل و استاد دانشگاه یوزونجوییل وان با موضو ع تاثیر انتخاب شدن بایدن بر روابط ایران و ترکیه و ارزیابی موقعیت شهر و دانشگاه یوزونجوییل وان صورت گرفته است
در این یادداشت میخوانید:
میهمان برنامه:
آقای مهمت آکار از اساتید دانشگاه یوزونجوییل وان و فعال در حوزه ی اجتماعی و اقتصادی است. در پست تحقیق و برسی در دانشگاه در حال فعالیت است. در دانشگاه مارمارا استانبول هم در حال تحصیل دکتری است.
آیا پیش بینی این اتفاقات در انتخابات امریکا بود یا نه ؟
نظر شما در مورد این انتخابات چیست؟
این اتفاقی که افتاد ترامپ 70 میلیون رای آورد قابل پیش بینی نبود. رقابت سخت و نزدیکی بود و قابل پیش بینی نبود. ولی به صورت کلی سیاست آقای ترامپ با سیاست امریکا بعد از جنگ جهانی دوم تا الان متفاوت بوده است. از نظر نگاه به اروپا و کشورهای دیگر و نگاهش به سازمان های تروریستی و سازمانهایی که با امریکا همکاری داشتند نسبت به کشور امریکا کاملا متفاوت بود. با وجود این شرایط باز هم 70 میلیون رای آورد که جالب توجه است. این نشان از دوقطبی شدن امریکا است که نصف آنها فکر میکنند که سیاستهای که امریکا در این دهه ها داشته درست نبوده است. این یک اتفاق بزرگ است. بایدن یک نگاه دیگر دارد بعد از آمدن بایدن باید اتفاقهایی که رخ داده و روابطی که خراب شده ترمیم کند. ترامپ روابط امریکا را با اتحادیه اروپا هم خراب کرده است. خارج شدن ازبرجام ایران همچنین درگیری با ناتو که همه مخالف با سیاستهای امریکا و سران امریکا بود. با حضور بایدن همه انتظار دارند امریکا برگردد به معاهدات قبلی و نگاه منطقی به کشورهای دیگر و معاهداتی که داشته است.
چه انتظاری از آقای بایدن هست؟
از الان نمیشود پیش بینی کرد. فقط با توجه با اظهارات قبلی و با توجه به سابقه اجرایی که دارد میشود نظر داد. اخیرا مقالاتی از آقای بایدن منتشر شده است در رسانه های خبری که گفتند بایستی منزلت و مقام امریکا را برگردانیم. و به معاهداتی که از قبل داشتم برگردیم و به این معاهدات احترام بگذاریم. در مورد ایران هم همین نظر را داشتند. احتمال اینکه به معاهداتی که امضا کردند برگردند. چون بایدن با اوباما سابقه اجرایی داشتند با توجه به نگاه اوباما و با توجه به نگاه بایدن انتظار میرود همان نگاه لیبرال امریکا را برگرداند و در مناسبات بین المللی و قرار دادهایی که ترامپ نقض کردند برگردند.
تاثیر انتخابات امریکا بر ترکیه چیست؟
چیزی که در مدیا ترکیه و در مدیای ایران است این هست که بایدن به ترکیه نگاه خوبی ندارد و ممکن است که آن سایست هایی که در سوریه و کشور های دیگر دارد و حتی با آقای اردوغان نگاه خوبی ندارد. این نگاه ها از جایی شکل گرفت که آقای بایدن بیان کردند که باید به حزب مخالف اردوغان کمک کنیم برای حذف آقای اردوغان و همچنین انتقاد از سیاستهای ترکیه در سوریه و کشورهای مختلف . من معتقدم که اتفاق بدی برای ترکیه نخواهد افتاد. ترکیه بصورت کلی متفق و متحد امریکا است. و زمان ترامپ هم زمانهایی حرف از تحریم ترکیه پیش آمد ولی در عمل اتفاق خاصی رخ نداد. در مورد بایدن هم شاید نگاه شخصی بایدن اینگونه باشد ولی در بازی های منطقه با نقش پررنگ ترکیه امریکا و ترکیه بصورت دو کشور متحد باقی میمانند و میتوانند با هم کنار بیاییند.
انتخاب بایدن چه تاثیری برروابط ایران و ترکیه دارد؟
روابط ایران با ترکیه در دو بخش است. تا سال 2000 و بعد از 2000. با آمدن آقای اردوغان نگاه ترکیه به ایران با سیاست تنش صفر با همسایه ها با ایران هم روابط خیلی خوبی داشته است. از نظر آماری آمار بسیار جالبی دارند. آمار صادرات ترکیه به ایران از سال 2000 حدود 135 میلیون دلار بوده است. این آمار در سال 2011 رسیده به 4/3میلیارد دلار که افزایش 15 برابری داشته است. صادرات ایران به ترکیه هم از 835 میلیون دلار رسیده است به 12000 میلیون دلار که رقم جالبی است. از دو جنبه روابط ایران و ترکیه میشود بررسی کرد. یکی سیاسی و یکی اقتصادی است. ترکیه همیشه بدون توجه به امریکا سیاست خاص خودش را با ایران داشته است. بعد از تنش ها در سوریه و نگاه متفاوت آنها به این تنش روابط آنها تحت تاثیر قرار گرفت ولی باز هم روابط درست شد و بحث تبعیت از امریکا نبود. و ترکیه نگاه مستقل خود را داشته و هیچ وقت حامی تحریم ها برای ایران نبوده است. به صورت مستقیم و غیر مستقیم برای دور زدن تحریم ها به ایران کمک کرده است. حتی در تحریم های بین المللی که ناتو خواسته پیش بیاورد ترکیه قبول نکرده است. ترکیه همیشه نگاه مستقل خود را داشته و با آمدن بایدن هم چیزی تغیر نخواهد کرد.
روابط سیاسی ایران و ترکیه بعد از 2011 چه تغییری کرد؟
وقایع سوریه باعث سردی روابط ایران و ترکیه شد. در سال 2016 با بحث کودتا در ترکیه این روابط بهتر شد. دولت ایران جزء اولین حامیان دولت اردوغان بود. کودتا برای ترکیه اتفاقات زیادی داشت. چه در سیاست های داخلی و چه در سیاست های خارجی و در واقع کشورهایی مثل امارات و عربستان و مصر و اسرائیل سیاست هایی رقم زدند برای ترکیه. ترکیه کشور تنهایی است در منطقه. البته تلاش کردند همراه ایران و روسیه در وقایع سوریه به یک راهکار اساسی برسند ولی در واقعیت هنوز به این راهکار نرسیدند. هر سه طرف به دنبال حفظ کردن منافع گروه های حامی خودشان هستند. و ایران و ترکیه بخاطر این مسائل حجم تجاریشون در سال 2012 که 5/5 میلیارد دلار بود در سال 2015 رسید به 5/2 میلیارد دلار که کاهش کاملا تاثیر گرفته از سیاست بود. در حال حاضر ایران و ترکیه هنوز نتوانستن به یک سری از مسائلشان به صورت صد در صد توافق کنند. در سال 2007 یک معاهده ی مقابله با گره های تروریستی امضاء کردند خیلی آن معاهده عملیاتی بودن و پایبندی دولتها در آن نمیبینیم. ولی روابط همچنان ادامه دارد.
روابط ایران و ترکیه بعد از آمدن بایدن چگونه خواهد بود؟
از نظر اقتصادی با توجه به اینکه برجام توسط ترامپ کنار گذاشت و با آمدن بایدن در هفته گذشته شاهد این بودیم که وزرای خارجه و مقامات خارجی آلمان و فرانسه یک نامه برای آقای بایدن فرستادن و خواستند امریکا به برجام بر گردد. اگر این اتفاق رخ دهد حجم تجارت ایران و ترکیه بالا خواهد رفت. اروپا هر چند حمایت نکرد از خروج امریکا ولی بسیاری از شرکت هایی اروپایی از ایران رفتند. و بازار امریکا را ترجیح دادند و این تاثیر زیادی بر اقتصاد ایران گذاشت. اگر فرض برگشت امریکا درست باشد افزایش حجم تجارت ایران و ترکیه خواهیم بود و ترکیه هم طرفدار تنش نیست و ترکیه تاوان عمل نکردن به این تحریم ها پرداخت کرد در سالهای 2000 یک سری از مدیران بانکی ترکیه عدد های بالایی جریمه شدند به علت دور زدن تحریم های ایران.
در مورد روابط توریستی ایران و ترکیه در وان توضیح دهید؟
بر اساس آمار های رسمی دولتی حدود 220 هزار نفر در سالهای گذشته به وان می آمدند. در سال 2017 این رقم به بیش از 400 هزار نفر رسید. در شهر وان از هر 4 نفر در کافه و رستورانها یکنفر ایرانی است. بعد از زبان ترکی زبان دومی که صحبت میشود فارسی است و این خیلی مهم است برای جذب توریست ایرانی. با وجود کورنا این رقم پایین آمده است ولی به صورت کلی در حال افزایش توریست از مرز زمینی وان بوده ایم.
در مورد سرمایه گذاری ایرانیان در شهر وان آیا سیاستهای دولت ترکیه موافق این سرمایه گذاری هست یا نه؟
با توجه به اینکه وان یک شهر مرزی است این نگاه زیاد نیست. البته آمار دقیقی هم موجود نیست. ولی ما شاهد این هستم که مکان های تفریحی و رستوران های ایرانی خرید املاک از طرف ایرانیان وجود دارد. ولی آمار رسی وجود ندارد. ولی چیزی که مشاهده میکنیم این است که سرمایه گذاری میکنند و باید دید تا کجا دولت ترکیه سرمایه گذاری خارجی را ترکیه خواهد داشت.
سرمایه گذاری های خارجی در ترکیه چگونه است؟
حزب آقای اردوغان موافق این سرمایه گذاری ها است. ولی حزب مخالف موافق با این سرمایه گذاری ها نیست. من معتقدم حزب مخالف از این استفاده میکند به خصوص در مورد سوریه ای ها و با این شعار که سوریه ای ها آمده اند و کسب و کار و باعث ایجاد تورم شده اند و باعث شدند که شما کسب و کارتان از دست بدهید. وارد عرصه سیاست شدند و توانستند حتی در شهرهای بزرگ انتخاب شهرداری را بگیرند این یکی از فاکتورها بود. ولی در مورد وان این اعتقاد ندارم حتی بغیر از بحث سرمایه گذاری روابط فرهنگی و اشتراکات فرهنگی که بین دو کشور است مزید بر علت شده است که در وان ما شاهد این هستیم که مردم وان استقبال میکنند.
