بررسی مهمترین عوامل و مقایسه ازدواج سفید در ترکیه و ایران
ازدواج سفید برای اولین بار در ایالات متحده امریکا و زیر پرچم جنبشی به نام آزادی زنان پایه ریزی شده است. این جنبش آزادی زنان با هدف و نیت توسعه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و … کشور و تحقق مفهوم عدالت در همه ابعاد برای زنان شکل گرفت، آمارهای ازدواج سفید در امریکا نشان می دهد که بیش از دو سوم زوج‌های این کشور، قبل از ازدواج رسمی و قانونی، اقدام به زندگی در زیر یک سقف را داشته‌اند.
تا قبل از سال ۱۹۷۰، زندگی زن و مرد بدون ازدواج رسمی در ایالات متحده غیرقانونی و جرم محسوب می‌شد. اما بر اساس آمارهای رسمی از سال ۱۹۶۰ تا سال ۲۰۰۰ میلادی، تعداد زوج هایی که خارج از چارچوب ازدواج رسمی با هم زندگی کرده‌اند، ده برابر شده و در حال حاضر، زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی، به موضوعی عادی در روند آشنایی زن و مرد در زندگی اجتماعی کشور امریکا تبدیل شده است. بنابراین مشخص می‌شود که پدیده ازدواج سفید در آمریکا پذیرفته شده است و به شکل هنجار شکنانه و غیر اخلاقی نیست. اما در این یادداشت ما میخواهیم به پدیده ازدواج سفید در ترکیه و ایران بپردازیم و از لحاظ آماری مقایسه ای را داشته باشیم لطفا تا پایان با ما همراه شوید.
در این یادداشت میخوانید:
آمار ازدواج در ترکیه
تحولات اجتماعی و فرهنگی از یک سو و برخی مشکلات اقتصادی از سوی دیگر، سنت ازدواج و روابط دو جنس را در کشور ترکیه تا حد قابل توجهی دگرگون کرده است. کاهش چشمگیر آمار ازدواج‌های ثبت شده و بالارفتن سن ازدواج جوانان و روی آوردن جوانان به ازدواج سفید٬ موجب نگرانی اردوغان و حزب حاکم بر ترکیه شده است و آنها نگران تغییرات جمعیتی ترکیه هستند.
بر اساس آمارهای رسمی بنیاد ملی آمار در ترکیه، در سال 2013 میلادی، میانگین سن ازدواج برای مردان 27 سال و 3 ماه و برای دختران، 24 سال و 1 ماه بوده است. اما این رقم در سال 2018 میلادی دچار تغییر شده و به رقم 27 سال و 7 ماه برای مردان و 24 سال و 6 ماه برای دختران رسیده و در عرض 5 سال میانگین سن ازدواج با افزایش 5 ماهه روبرو شده است. اما وضعیت سن ازدواج در کلانشهرها اندکی متفاوت است و به عنوان مثال در استانبول میانگین سن ازدواج در هر دو جنس، دست کم 1 سال بیشتر از میانگین کشوری است. همچنین در استان‌های شرقی و جنوب شرقی با تراکم جمعیتی غالب کردها، میانگین سن ازدواج، دست کم 2 سال پایین‌تر از میانگین کشوری است.
درسال 2018 میانگین سنی ازدواج دختران 24 سال و هشت ماه و پسران 27سال و هشت ماه بوده. میزان ازدواج در سال( 2018) 553202 نفر و در سال (2017) 569459 نفر بود. یعنی 2.9 درصد کاهش یافته. در سال 2018 افراد بین سن 30 تا 59 که ازدواج نکردن دو میلیون و هشتصدو هشتادو هشت هزار نفر بوده. هجده و سه درصد از جمعیت ترکیه افراد 30 الی 34 هستن که ازدواج نکردن و یک میلیون و دوهزار نفرند. افراد بین سنهای 16 تا 29 سال بیشترین آمار ازدواج رو دارند.
آمار ازدواج سفید در شهر های ترکیه
طبق تحقیقات انجام شده در شرایطی که در بسیاری از استان‌های شرق، جنوب و استان‌های آناتولی و حاشیه دریای سیاه، فرهنگ غالب و سبک زندگی پذیرفته شده بر مبنای سنت اسلامی و قومی شکل گرفته و جوانان در سن معقول 18 تا 25 سال ازدواج می‌کنند. در استان‌های غربی ترکیه، وضعیت دیگری حاکم است.
به ویژه در استان‌هایی همچون ازمیر، آنتالیا، استانبول و آنکارا که رنگ و جلوه بیشتری از مدرنیته و سبک زندگی غربی را به خود دیده‌اند، «ازدواج» مثل گذشته، یک مفهوم اجتماعی و دینی مقدس نیست و تشکیل خانواده نیز به مانند برگزیدن مجموعه‌ای از مقررات و نگرش‌های اخلاقی و تربیتی٬ مورد ارزیابی جوانان و خانواده‌ها قرار نمیگیرد.
به ویژه در کلانشهر استانبول که گفته می‌شود نزدیک به 14 میلیون نفر جمعیت دارد. بخش قابل توجهی از جوانان و میانسالان، از ازدواج رسمی و دینی و مرسوم گریزان هستند و یکی از سه سبک زندگی زیر را انتخاب می‌کنند: ازدواج سفید و زندگی زیر یک سقف بدون تعهدات مرسوم ازدواج اسلامی، روابط آزاد مقطعی، زندگی در تنهایی و بدون ارتباط با جنس مخالف
مهمترین عوامل ازدواج سفید در ترکیه
- یکی از مهمترین عوامل تشویق و ترغیب جوانان و میانسالان به ازدواج سفید در ترکیه این است که تعداد زیادی از خانواده‌ها، تا حد قابل توجهی، حساسیت خود را نسبت به موضوع ازدواج فرزندانشان از دست داده و با روابط خارج از چارچوب ازدواج، سازش کرده و کوتاه آمده‌اند.
- از دلایل دیگر ازدواج سفید مسائل اقتصادی همچون بیکاری، گرانی و افزایش قابل توجه هزینه‌های زندگی است که این موردقطعاً از عوامل مهم بالا رفتن سن ازدواج نیز است.
- الگوهای جوانان ترکیه سلبریتی ها و هنرمندان مشهور و ثروتمند و محبوبی هستند که، اهل ازدواج رسمی و تعهد به خانواده نیستند و روابط گذرا و مقطعی آنان همواره مورد توجه مردم قرار می‌گیرد.
- رسانه عمومی یکی دیگر از عوامل ازدواج سفید در ترکیه است. بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی ترکیه در سریال‌ها و برنامه‌های خود، جوانان و میانسالانی را نشان می‌دهند که یا در چارچوب ازدواج سفید و یا به شکل روابط آزاد به زندگی خود ادامه می‌دهند.
مجموع این فاکتورها و برخی متغیرهای دیگر، باعث شده که سن ازدواج در ترکیه بالا برود و تعداد بیشتری از جوانان، به ویژه جوانان دانشجو و مهاجرین به کلانشهرها، رویه و سبک غیردینی ازدواج سفید را انتخاب کنند.
ازدواج سفید در ایران
در ایران تحقیقات همچنین نشان می‌دهند همانقدر که مردان به دلیل مشکلات اقتصادی و عدم توانایی مالی از تن دادن به ازدواج رسمی خودداری می‌کنند، زنان به دلیل نابرابریهای حقوقی و تبعیض‌های قانونی، ازدواج سفید را بر ازدواج رسمی ترجیح می‌دهند. چراکه امکان رهایی از این رابطه آسانتر است و دیگر لازم نیست، آنان برای طلاق، از هفتخوان دادگاههای خانواده عبور کنند.
این مساله البته سویه دیگری هم دارد، نبود حمایت قانونی برای زنان در اینگونه روابط، بارداریهای ناخواسته که منجر به سقطجنینهای پرخطر می‌شود از مسائلی است که زنان با آن مواجهند. یک مردم‌شناس و محقق با استناد به پژوهشی که درباره «ازدواج سفید» روی ۲۱۳ زوج و به شکل میدانی انجام داده است گفته است: «عمر» ازدواج سفید در ایران بین یک تا سه سال است. ۴۵ درصد از افرادی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته بودند بین ۲۵ تا ۳۰ سال «سن» داشتند.
همچنین ۶۲ درصد آنها دارای «تحصیلات» کاردانی و کارشناسی بودند و ۲۳ درصد در مقطع ارشد و دکتری تحصیل می‌کردند؛ این در حالیست که مهمترین «شیوه آشنایی» که از سوی این افراد ذکر شده بود، گروه دوستان و دانشجویی، همکاری در محل اشتغال و فضای مجازی بوده است.
مشکلات ازدواج سفید در ایران
فشارهای روانی و استرس ناشی از پنهان‌ماندن رابطه و غیر قانونی بودن این شیوه زندگی از پیامدهایی غیر قابل انکار ازدواج سفید در ایران است. از دیگر موارد:
- رنگ‌باختن کلیشه‌های جنسیتی
- استقبال جوانان طبقه متوسط
- عدم پیگیری قانونی در صورت بروز خشونت
- تولد کودکان بی‌هویت
- تک سرپرستی و سقط جنین
- تنگ شدن حلقه انتخاب افراد برای ازدواج و کاهش نرخ ازدواج
- بار روانی ناشی از از دست دادن باکرگی برای زنان از دیگر پیامدهای این نوع ازدواج بوده است.
حل موضوع و کاهش مشکلات ازدواج سفید
- شناسایی جامعه، ابعاد مختلف ازدواج سفید بر مبنای تحقیقات مستقل دانشگاهی و تخصصی
- پذیرش موجودیت ازدواج سفید و انکار نکردن روند افزایشی آن، تمهیدات قانونی و پوشش حمایتی
- بسترسازی فرهنگی، آگاهی رسانی و آموزش عمومی و تخصصی، کارآفرینی، اشتغال و تحقق شرایط اقتصادی مناسب از سوی دولت و بخش خصوصی
- حمایت نهادهای دولتی و انجمن‌ها در چهارچوب سازمان‌های بهداشتی و آموزشی جلوگیری از پیامد آسیب‌های فردی و اجتماعی
در این مورد اگر بخواهیم مقایسه ای بین کشور ایران با ترکیه داشته باشیم متوجه این مسئله می شویم که سیاست های حاکم بر دو جامعه با ازدواج سفید مخالف است. اما ازدواج سفید درترکیه همانند غرب چارچوب‌هایی دارد و از جنبه‌های قانونی برخوردار است، برای مثال در زمان اختلاف زوجین پلیس می‌تواند مداخله کند.
یا فرزندان آنها میتوانند شناسنامه داشته باشند. در حالی که در کشور ایران حتی اگر کودکی در چنین ازدواجی متولد شود آن زن امکان دریافت شناسنامه را تا این اواخر نداشته و الان حق الارث به او تعلق نمیگیرد. از تبعات منفی دیگر ازدواج سفید در ایران اضطراب، پنهان کاری، سقط جنین، کاهش فرزندآوری، تهدید به انواع بیماری‌ها نظیر ایدز، خلاءروانی و کودکان بدون هویت است.
