جایگاه سینمای ایران در ترکیه چگونه است ؟

رضا اویلوم متخصص در حوزه ی سینمای ایران ،سینمای خارجی در ترکیه را تحلیل و نقد میکند. در رسانه های مختلف ،ایران به عنوان کشور همسایه و کشوری قوی در سینما بوده  و رضا اویلوم در خصوص سینمای ایران در ترکیه کار کرده است و مقالات زیادی نوشته است.

سینمای ایران سینمایی است که در اکثر جشنواره ها پذیرفته شده است. سینمایی مدرن و مطرح در جشنواره های بین المللی است و حرفی برای گفتن دارد.

نظرتون در مورد سینمای ایران و ترکیه چیست؟

سینمای ایران نزدیک به زندگی روزمره مردم است. موضاعات آن بیشتر به چالش ها و درگیری ها در زندگی مردم است. ولی این میزان هماهنگی بین سینمای ترک و زندگی مردم مشاهده نمی کنیم. در واقع شاهد تفاوت اساسی بین آنها است. سینمای ایران قبل از انقلاب با سینمای ترکیه شبیه هم بودند ولی بعد از انقلاب سینمای ایران مسیر دیگری در پیش گرفت. چیزی که الان مشاهده میکنیم در سینمای ایران این است که با زندگی مردم نزدیکی زیادی دارد.

در واقع سینمای ایران به چالش های روزمره زندگی مردم میپردازد. تفاوت دیگر سینمای ترکیه با ایران در این است که در ترکیه شاهد اکران فیلمهای بروز هالیودی و فیلم های اروپایی و کشورهای مختلف هستیم چیزی که در ایران انجام نمیشود. همین امر باعث افزایش تولید فیلم ایرانی شده است. از نظر کمیتی فیلم های زیادی تولید می شود ولی نکته منفی این رویه دارد این است با عدم اکران فیلمهای درجه یک دنیا طرحها و فیلمهای با داستانهایی تکراری و شبیه به هم تولید شوند. همچنین از کیفیت نیز کاسته شود.

مثلا فیلم های اقای فرهادی که همه به مباحث اخلاقی پرداخته بعد دچار مشکل میشود و کیفیت آن پایین می آید. در ترکیه از نظر تعداد فیلمها خیلی کمتر از ایران است. ژانر های کمدی بیشتر است و ژانرترسناک که برگرفته از یکسری اعتقادات مذهبی آمده است ولی در ایران نداریم.

برعکس سینمای ترکیه که فعالیت کمتری دارد سریالهای زیادی در ترکیه ساخته میشود؟

ترکیه بعد از امریکا دومین کشور در ساخت و پخش سریال است. آن بحث که در مورد سینمای ایران داشتیم در ترکیه در بخش سریال ها اتفاق افتاده است. مردم ترجیح میدهند در خانه به مشاهده زندگی رویایی که نمی توانند در واقعیت داشته باشند در سریالها ببینند. این سریالها معمولا زندگی خانواده هایی به تصویر میکشد که بیشتر غربی است خانواده های پول دار که دارای قدرت زیاد هستند. این چیزی است که باب میل مردم ترکیه هست و دوست دارند مشاهده کنند.

در ترکیه 400 فیلم اکران میشود که 200 فیلم از صنعت هالیود است تقریبا 80 از بقیه کشورها و حدود 140 تا از ترکیه است. این آمار در مقایسه با ایران خیلی متفاوت است. همانطور که سینمای ایران در فسیوالها و جشواره های بزرگ شرکت میکند و فرهنگ و اخلاقیات در ایران را به نمایش در می آورند ترکیه هم در بحث سریالها همین کار را میکند. این سریالها که در امریکا و اروپا همچنیین کشورهای عربی پر طرفدار شده است . این فیلم ها که یک زندگی کاملا غربی و اروپایی است و مورد قبول مردم حتی در ترکیه هم زندگی اینگونه نیست فقط به مذاق مردم خوش است و باعث میشود که کارگردان و تهیه کنندگان دست به تولید همچین اثر هایی بگذارند.

در مورد ساخت فیلمهایی تاریخی در ترکیه و روایت کردن بعضی وقایع ایا این با هدف خاصی ساخته میشود یا نه صرفا جهت روایت کردن است؟

این قدرت مدیا در کل دنیا است که مثلا هالیوود می آید در جنگ ویتنام از سربازان امریکایی یک قهرمان میسازد و این تصور را ایجاد می کند برای بیننده. در مورد سریالهایی ترکی هم داستانها گاهی کاملا با کتاب ها متفاوت است و چیزی که در ذهن ها میماند و باور پذیر تر است چیزی است که در تصویر دیده شود. بنابر این هم ترکیه هم کشور های دیگر از قدرت مدیا برای القا کردن چیزی که صاحبان قدرت دوست دارند استفاده میکنند. شاید این با واقعیت ناسازگارباشد یا برخی از آنها نباشد و فقط روایت کردن باشد. در واقع چیزی را که دوست دارند در تاریخ نوشته شده باشد ولی نیست را بیان میکنند. نکته دیگر اینکه روایت کردن سینما از تاریخ میتواند همه چیز را کاملا بر عکس نشان دهد. این موضوع در جنگ های جهانی در هالیود زیاد است و آنقدر قوی کار شده است که همیشه از امریکا به عنوان یک عنصر مثبت و برحق به  نمایش میگذارندو این از قدرت مدیا است.

در مورد محصول مشترک ایران و ترکیه و از این ظرفیت آیا استفاده شده است؟

به علت اینکه مذاق بینده ایرانی با ترک مقداری متفاوت شده است و تعریف آنها از فیلم کمدی با ایرانی فرق میکند. و فیلمها کاملا متفاوت است ژانر وحشت که در ترکیه پر بیننده است در ایران اصلا وجود ندارد.