جایگاه ترکیه در سیاست خارجی ایران
علیرضا بیگدلی
سفیر ایران در ترکیه
روابط ایران و ترکیه از زوایای مختلف تأمین کننده منافع دو کشور و دو ملت است. پیوندهای مستحکمی بین دو کشور شکل گرفته است. اختلاف نظرها موضوع مذاکره هستند. نتیجه مذاکرات راهکارهایی خواهد بود که به تقویت بیشتر دوستی منجر می‌شود.
سفر جناب آقای دکتر ظریف، وزیر امور خارجه به ترکیه گام دیگری در مسیر تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه است. جایگاه رابطه با همسایگان در سیاست خارجی ایران در سال‌های اخیر نهادینه شده است. مناسبات ایران و ترکیه بویژه در دوره تحریم‌ها موجب شکل‌گیری پیوندهای جدیدی بین دوکشور همسایه مسلمان شده است.
با وجود بحران‌های منطقه و محدودیت‌های حوزه همکاری‌های اقتصادی و همچنین برگزاری سه انتخابات در ترکیه، روابط دو کشور در دو سال گذشته روند قابل قبولی داشته است. مهم‌ترین ساز و کار رسمی روابط کشورها، دیدار رؤسای دولت‌هاست که طبق توافق بین جناب آقای دکتر روحانی و جناب آقای اردوغان سه بار در بهمن 92 تهران، خرداد 93 آنکارا و اردیبهشت 94 تهران برگزار شده است. به علاوه رایزنی‌های تلفنی سران دو کشور به طور منظم جریان داشته است. شورای عالی روابط تشکیل و دو جلسه آن با موفقیت در آنکار و تهران برگزار شده است. ساختارهای نظارتی مانند نمایندگان رؤسای جمهوری و کمیسیون‌های مشترک همکاری‌های اقتصادی منظم فعالیت کرده‌اند. وزیران دو کشور دیدارهای متعددی داشته و توافقات مهمی از جمله در حوزه تجارت و حمل و نقل حاصل و اجرا شده است. پیوندهای مجالس دو کشور و مناسبات مردمی و بخش‌های خصوصی نیز در این دو سال تقویت شده است. سفر رسمی جناب آقای دکتر ظریف به ترکیه گام دیگری در این مسیر است که به دعوت وزیر امور خارجه ترکیه و در دوره‌ای بسیار حساس انجام می‌گیرد. این سفر با استقبال مقامات، احزاب و مردم ترکیه مواجه است. جناب آقای دکتر ظریف در این سفر مجدداً بر اراده ایران برای حفظ روابط خوب و مستحکم با ترکیه بویژه بعد از توافق هسته‌ای ایران و پنج عضو دائمی شورای امنیت و آلمان در وین تأکید خواهد کرد. در این سفر درباره ابعاد گوناگون روابط دوجانبه، همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مذاکره خواهد شد.
در بخش اقتصادی علاقه ایران به جلب سرمایه خارجی فرصت جدیدی برای ترکیه فراهم می‌کند. بدیهی است در مرحله کنونی منطق رقابت بر همکاری‌های اقتصادی با ایران حاکم خواهد بود ولی انتظار می‌رود بهره‌گیری از زیرساخت‌های مستحکمی که در سال‌های گذشته بین دولت‌ها و بخش‌های خصوصی ایران و ترکیه ایجاد شده، مزیت‌های خوبی را در اختیار بازرگانان دو کشور قرار می‌دهد. دولت مصمم است به میزانی که طرف‌های ترک در همکاری با ایران جدی باشند از آن استقبال و حمایت نماید.
این همکاری‌ها برای دستیابی دو طرف به اهداف چشم‌انداز و تحقق برنامه‌های پنج ساله توسعه ضروری است و منافع وافری برای دو طرف در بردارد. همکاری پایدار در بخش‌های علوم و فناوری، انرژی، حمل و نقل، صنعت، صنایع دفاعی، کشاورزی، محیط زیست و گردشگری حوزه‌هایی هستند که می‌توانند دو کشور را در مسیر توسعه و دستیابی به حجم 30 میلیارد دلار برنامه‌ریزی شده یاری کنند. از ایران و ترکیه به عنوان محور همگرایی و همکاری منطقه‌ای یاد می‌شود. آرزوی شکل‌گیری همکاری منطقه‌ای مؤثر در غرب آسیا بستگی زیادی به تعامل دو کشور ایران و ترکیه دارد. به همین منظور در سال‌های اخیر دو کشور گام‌های مهمی در قالب اکو، دی هشت و سازمان همکاری اسلامی برداشته‌اند. اگر چه ترکیه عضو ناتو و علاقه‌مند عضویت در اتحادیه اروپاست اما سرانجام نحوه تعامل منطقه‌ای ترکیه است که جایگاه این کشور را رقم خواهد زد. مردم مسلمان ترکیه از منطقه‌گرایی و گسترش مناسبات کشورشان با ایران حمایت می‌کنند. دو کشور برای دستیابی به اهداف دوجانبه و منطقه‌ای نیازمند محیطی امن و با ثبات می‌باشند. رفع تهدیدهای امنیتی در دستور کار مذاکرات تهران و آنکارا می‌باشد. با توجه به اقدامات اخیر ترکیه در مبارزه با داعش به نظر می‌رسد اکنون زمینه مساعدتری برای همکاری ایران و ترکیه علیه تروریسم فراهم شده است.
با وجود برخی اختلاف نظرها در زمینه راه حل‌های مسأله سوریه، همکاری دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم می‌تواند مشترکات دو کشور در موضوع سوریه را تقویت نماید. ثبات در سوریه کلید آرامش در کل منطقه و به نفع همه است. تهران و آنکارا به عنوان دو کشور مهم علاقه‌مند هستند برای مشکلات منطقه خود راه حل منطقه‌ای ارائه کنند. ترکیه و ایران برای بررسی زمینه‌های همکاری در یافتن راه حل سیاسی برای مسأله سوریه علاقه‌مند هستند. به علاوه از نظر مردم سوریه نیز یکی از مهم‌ترین روزنه‌های امید برای حل مسأله سوریه همکاری ایران و ترکیه است. در صورت اتخاذ سیاست‌های مشترک در این زمینه امکان همکاری منطقه‌ای برای کمک به حل و فصل مسالمت‌آمیز سایر مناقشات خاورمیانه هموار و کیفیت جدیدی به روابط دو کشور می‌دهد. اقدامات خرابکارانه اخیر در مناطق مرزی ترکیه با ایران و وقفه در روند راه حل علاه بر معیشت مردم این مناطق بر روابط دو کشور نیز تأثیر خواهد داشت. به همین دلیل همکاری در زمینه تأمین امنیت و حمایت از روندهای صلح مورد اهتمام خواهد بود. روابط ایران و ترکیه از زوایای مختلف تأمین کننده منافع دو کشور و دو ملت است. پیوندهای مستحکمی بین دو کشور شکل گرفته است. نقشه راه روابط برای دو دولت روشن است. با اراده مشترک موانع را صبورانه کاهش داده و پیوندها را تقویت خواهیم کرد. اختلاف نظرها موضوع مذاکره هستند. نتیجه مذاکرات راهکارهایی خواهد بود که به تقویت دوستی منجر می‌شود. این به نفع همه است.
